Słuchem nazywamy wrażliwość na fale dźwiękowe, które stanowią bodziec pobudzający narząd słuchu. Słuch jest obok wzroku drugim podstawowym zmysłem umożliwiającym orientację w otoczeniu i przystosowanie się do niego. Słuchem rozpoznajemy zjawiska i obiekty na podstawie wydawanych przez nie dźwięków, możemy określić ich położenie i stan. Wiąże się ze zdolnością mówienia i słyszenia mowy innych, co ułatwia wymianę myśli, nabywanie wiadomości i ogólny rozwój umysłowy. Słuch wpływa na tworzenie i odbieranie wartości kulturowych, jak muzyka, śpiew, poezja. Sprawność narządu słuchu jest szczególnie ważna u dziecka, gdyż warunkuje to nie tylko prawidłowy rozwój głosu i mowy oraz opanowanie odpowiednich form językowych, lecz także wpływa na ogólny rozwój dziecka.

Percepcja słuchowa jest to zatem zdolność do odbioru dźwięków, ich rozpoznawania i różnicowania, jak również interpretowania przez odniesienie do poprzednich doświadczeń.

Aby zapewnić dziecku prawidłowy rozwój funkcji słuchowych:

– Dbaj o stan zdrowia dziecka, zapobiegaj infekcjom górnych dróg oddechowych i uszu.

– Zachęcaj i prowokuj dziecko do częstych rozmów –często nawiązuj z nim kontakt werbalny i wzrokowy.

– Formułuj krótkie i zrozumiałe komunikaty, staraj się unikać „gadulstwa”.

-Pracuj nad tempem swojej wypowiedzi, które w przypadku dzieci z deficytami analizatora słuchowego powinno być wolniejsze.

– Dbaj o „czystość” własnej mowy, prezentuj dziecku swoim przykładem prawidłowe wzorce mowy.

– Opowiadaj dziecku krótkie bajeczki, rozpocznij już w wieku po niemowlęcym.

– Czytaj codziennie około 10-15 minut, po przeczytaniu tekstu porozmawiaj z dzieckiem na jego temat. Dobrze, jeśli będziemy czytać dziecku zawsze, gdy wyrazi na to ochotę, możemy także na tę czynność ustalić stałą porę.

– Staraj się, aby Twoje dziecko uczęszczało do przedszkola regularnie –systematyczna praca daje szansę na większy sukces.

– Zapewnij dziecku odpowiednią atmosferę: pełną akceptację życzliwość.

– Obserwuj swoje dziecko –wcześniejsze wykrycie problemu pomoże dziecku z deficytem w zakresie funkcjonowania analizatora słuchowego łatwiej pokonać trudności.

– Jeżeli zauważysz trudności w zakresie funkcjonowania analizatora słuchowego u swojego dziecka, koniecznie poproś o badanie audiologiczne i skontaktuj się ze specjalistą.

ZESTAW ĆWICZEŃ I ZABAW PRZEZNACZONYCH DLA DZIECI NAJMŁODSZYCH (3-5 LETNICH)

Kształcenie wrażliwości słuchowej i różnicowanie dźwięków z otoczenia

1. Wysłuchiwanie i różnicowanie dźwięków dochodzących z najbliższego otoczenia i ich lokalizacja (szmery, szelesty, stuknięcia, odgłosy kroków, pojazdów, dźwięków powstałych przy pracy różnych maszyn, dźwięków charakterystycznych dla różnych przedmiotów).

Zamknij oczy i powiedz co słyszysz? (np. szelest papieru, brzęk kluczy, przelewanie wody itp.)

2. Różnicowanie i rozpoznawanie głosów przyrody (zwierząt, ptaków, zjawisk atmosferycznych) w naturalnym środowisku lub z taśmy magnetofonowej.
3. Rozpoznawanie i różnicowanie dźwięków wydawanych przez różne instrumenty (perkusyjne i inne);pomoce:płyta CD, obrazki instrumentów.
4. Rozpoznawanie rejestru dźwięków: wysoko –nisko.
5. Rozpoznawanie barwy dźwięków (instrumentów; osób po głosie np. mamy, taty, babci itp.).

Ćwiczenia rytmiczne

1. Ćwiczenia w rozpoznawaniu melodii piosenek po zaśpiewanym fragmencie (lub z płyty) i wyklaskaniu rytmów piosenek.
2. Słuchowa analiza podanego rytmu i ruchowe jego odtwarzanie poprzez wyklaskiwanie, wystukiwanie, wytupywanie itp.
3. Odtwarzanie przestrzenne układów rytmicznych poprzez układanie klocków, rysowanie kropek. Rodzic wystukuje rytm, dziecko układa np. klocki, z uwzględnieniem ilości uderzeń i odległości czasowych między nimi.
4. Odtwarzanie rytmiczne układów przestrzennych –na podstawie układu np. klocków, dziecko wystukuje lub wyklaskuje rytm.
5. Rozpoznawanie układów przestrzennych lub rytmicznych -zgadywanie, który spośród kilku układów na planszy został wystukany lub który z wystukanych odpowiada z układowi na planszy (lub z klocków).

Różnicowanie dźwięków mowy

1. Ćwiczenia rytmiczne –wypowiadanie rytmiczne treści krótkich wierszyków np. z wyklaskiwaniem.
2. Łączenie sylab w proste wyrazy. Jakie słowo słyszysz: wo-da, O-la, ma-ma.
3. Zabawa w kończenie słów np. lo-, dziecko kończy wymawiając –dy (lody), bu (ty), sa (mochód), itp.
4. Wymyśl rymujące się wyrazy, np. słoń –koń, miasto –ciasto, wanna –panna itp.
5. Posłuchaj wesołych rymowanek. Uzupełnij brakujące rymy. Lata mucha koło … (ucha),Lata osa koło … (nosa),Mały kotek wszedł na … (płotek)
6. Powtarzanie ciągów słownych np. pór roku (wiosna, lato, jesień, zima), dni tygodnia, nazw pewnych zbiorów przedmiotów ( np. czapka, szalik, buty; łyżka, nóż, widelec) powtarzanie cyfr.
7. Nauka na pamięć wierszy, piosenek i rymowanek.
8. Wyszukiwanie wyrazów zaczynających się na daną głoskę,
   : Wyszukaj jak najwięcej obrazków zaczynających się na głoskę „t”. Rozejrzyj się wokół siebie i powiedz kilka nazw przedmiotów zaczynających się na głoskę „k” itp.
9. Wyodrębnianie pierwszej głoski w wyrazach(nazwach obrazków) np. Jaką głoskę słyszysz na początku wyrazu: kot, but, las, oko, ucho itp. (wyrazy proste i krótkie).
10. Różnicowanie słów podobnie brzmiących. Dziecko pokazuje obrazek po usłyszeniu jego nazwy, np. domek –Tomek, pokaż gdzie jest domek? półka –bułka .Pokaż, gdzie jest półka? Inne pary wyrazów: czapka –żabka, piórko –biurko, kury –góry, koza –kosa, budzik –bucik, tacka –taczka, kot –koc, nos –noc, kura –kula, murek –nurek, pies –piec, łyżka –łóżka, leki –loki, teczka –beczka, fale –szale, nosze –noże.